Dış gebelik, döllenen yumurtanın sağlıklı ve doğru bir şekilde rahim içerisinde endometriyum tabakasına tutunamaması sonucu meydana gelen durumdur.
Döllenen yumurta rahim dışında herhangi bir yere tutunursa buna “dış gebelik / ektopik gebelik”denilmektedir. Dış gebelik durumu anne adaylarının hayatını riske sokacağı için bir an önce sonlandırılması gereken bir sağlık sorunudur.
Anne adayına yapılan kan tahlilleri ve bazı testler sonucunda belirlenen hamilelik durumu her zaman sağlıklı bir şekilde ilerleyip sürecek anlamına gelmemektedir. Döllenen yumurtanın rahim ağzı veya fallop tüpleri içerisine bazı durumlarda ise karın içi vb. bölgelere yerleşmesi sonucu dış gebelik meydana gelir. Embriyonun doğru bir şekilde büyüyebilmesi için rahim içerisinde endometriyum tabakasına tutunması gerekmektedir. Diğer dış alanlar bebeğin gelişimi ve anne adayının sağlığı açısından tehlikeli olmaktadır. Dış gebelik durumu söz konusu olduğunda embriyonun yerleştiği bölge derhal tespit edilmeli ve gebeliğe son verilmelidir. Dış gebeliğe son verilmediği taktirde anne adayının doğurganlığı sonlanabilir hatta hayati tehlikesi söz konusu olabilir. Anne sağlığı için bu durumun olabildiğince erken teşhis edilmesi gerekmektedir. Erken teşhis sayesinde anne adayının sonraki hamilelikleri sorunsuz bir şekilde gerçekleşebilir.
Anne adayları dış gebeliği fark edemeyebilirler. Çünkü dış gebelik oluşan anne adaylarında hamileliğin ilk haftalarındaki erken dönem semptomları olan mide bulantısı, göğüs hassasiyeti ve adet görülmemesi durumları meydana gelebilmektedir. Yapılan hamilelik testleri ve doktor tarafından yapılan kan tahlili ve testlerin sonucu pozitif olacaktır. Dış gebeliğin normal gebelikten ayırt edilebilmesi için bazı belirtileri mevcuttur. Bunlar arasında öncelikle yaşanan hafif vajinal kanamalar ve pelvik ağrıları gözlenmektedir. Fallop tüpünden sızmakta olan kan anne adayında omuz ağrısı ve sık tuvalete çıkma dürtüsü meydana getirmektedir. Bu belirtileri izleyen diğer semptomlar ise karnın belli bir bölgesinde meydana gelen sert ağrılardır. Baş dönmesi, mide bulantısı ve kilo kaybı da görülebilmektedir.
Dış gebelik durumu genellikle döllenen yumurtanın fallop tüpüne yerleşmesiyle oluşmaktadır. Bu durum “tubal gebelik” olarak da adlandırılmaktadır. Dış gebeliğin fark edilmemesi durumunda yumurtanın tüp içerisinde büyümesi sonucunda fallop tüpünde yırtılma meydana gelebilir. Bu durum ise ağır bir kanamaya neden olmaktadır. Bu duruma ek olarak baş dönmesi ve şok hali mevcuttur. Anne adayının hayati tehlikesi vardır. Bu nedenle dış gebeliğin erken teşhisi oldukça önemlidir.
En sık görülen dış gebelik türü tubal gebelik olarak bilinmektedir. Bu durumun meydana gelme nedeni genellikle fallop tüpünün bir enfeksiyon nedeniyle hasar görmesi ve yumurtanın buradan geçerken tüpün içerisinde sıkışmasından kaynaklanmaktadır. Anne adayının hormonlarındaki dengesizlikler ya da döllenmiş yumurtanın ani gelişimi de dış gebeliğin oluşumunda rol almaktadır. Peki dış gebeliğin oluşmasının nedenleri nelerdir. Gelin birlikte inceleyelim.
· Daha önce yaşanmış olan dış gebelik durumu.
· Bel soğukluğu, klamidya vb. enfeksiyonlar fallop tüplerine zarar vererek dış gebelik oluşumuna yol açmaktadır.
· Tüp bebek tedavisinin de dış gebeliğe neden olabileceği gözlemlenmiştir.
· Doğum kontrol yöntemleri de dış gebeliğin oluşumunda rol oynayabilir.
· Sigara içilmesi ve zararlı maddelerin kullanılması da dış gebelik riskini oldukça arttırmaktadır.
Dış gebeliği önlemek için herhangi bir yol bulunmamaktadır. Fakat dış gebelik riskini azaltabilirsiniz. Cinsel partner sayısının azaltılması ve cinsel ilişki sırasında korunulması da enfeksiyon bulaşma riskini azaltacağı için dış gebelik riski de azalmaktadır. Sigara içilmemeli ve zararlı alışkanlıklarınız varsa da bir an önce bırakılmalıdır.
Dış gebeliğin herhangi bir semptomuna sahip olan anne adaylarının bir an önce doktorlarına başvurması gerekmektedir. Kadın doğum uzmanları pelvik bölge incelemesi yapacaktır. Dış gebelik tanısı bu aşamada koyulabilirken esas güvenilir bir tanı ultrasonografik muayene sırasında konulmaktadır. Ultrasonografik muayene sayesinde gebelik kesesinin olup olmadığı görülebilmektedir. Buna ek olarak yapılan kan testleri ve hormon seviyelerinin kontrol edilmesi de oldukça önemlidir. Bazı gerekli durumlarda yırtılan fallop tüpü kaynaklı kan sızıntısının olup olmadığının belirlenmesi için kübosentez adı verilen iğne yapılarak inceleme yapılmaktadır. Bütün bu testler sonucunda dış gebelik tanısı konulursa derhal gebeliğe son verilmelidir. Aksi takdirdea ğır bir iç kanama gerçekleşebilir ve anne adayının hayati tehlikesi söz konusu olabilir.
Dış gebeliğin tanı koyulduktan sonra acilen sonlandırılması gerekmektedir. Bunun için pek çok yöntem mevcuttur. Gebeliğin durumuna bağlı olarak vücudun hamilelik dokusundan kurtulması için Metotreksat isimli baskılayıcı ilaçtan yararlanılabilir. Bu sayede düşük meydana getirilmektedir. Kasılma ve kanama gibi düşük belirtileri görülür.
Fakat emin olunması için düzenli olarak kan testleri yapılarak kontrol sağlanır. Bu tedavi sonucu fallop tüpleri zarar görmez ve anne adayı bir kaç ay sonra tekrar hamile kalabilir.
Fakat dış gebelik ilerlemişse tüplerde yırtılma görülebilir. Böyle bir durumda fallop tüplerinin tamamı veya bir kısmı ameliyat ile alınır. Kanamanın durdurulması için anne adayı acilen ameliyata alınır. Ameliyat açık bir şekilde veya laparoskopi ile yapılabilmektedir. Fallop tüpleri alınmadıysa düzenli olarak kan tahlilleri yapılarak hamilelik hormonu olup olmadığı kontrol edilir. Eğer hormone seviyesi tamamen sıfıra inmezse ek tedavi uygulanır. Fallop tüpleri alınmayan hastalar tekrar hamile kalabilmektedir.
